معرفی کتاب قوی سیاه اثر نسیم طالب

کتاب قوی سیاه تأثیر رویدادهایی که وقوع‌شان را محال مى‌پنداشته‌ایم نوشته‌ی نسیم نیکولاس طالب، به بررسی اثرات شدید ناشی از برخی رویدادهای بسیار غیرقابل‌ پیش‌بینی و نادر و همچنین تمایل انسان به یافتن توضیحاتی ساده و دم‌دستی برای این رویدادها می‌پردازد. نظریه مطرح شده در این کتاب بعدها به عنوان نظریه قوی سیاه معروف شد.

پیش از کشف استرالیا، مردم دنیاى کهن بی‌چون‌وچرا باور داشتند هر قویى سفید است چون تجربیات ایشان پیوسته این باور را تأیید می‌کرد. دیدن نخستین قوى سیاه براى چند پرنده‌شناس باید شگفتى جالبى بوده باشد؛ اما اهمیت داستان در این نیست.

اهمیت داستان در این است که شکنندگى دانش ما را نمایان مى‌کند و نشان می‌دهد آموختن ما از تجربیات و مشاهدات با چه محدودیت‌هاى شدیدى روبه‌روست. تنها یک مشاهده کافى است تا گزارهاى کلى که دستاورد هزاران سال تماشاى میلیون‌ها قوى سفید است بی‌اعتبار شود، تنها با دیدن یک قوى سیاه.

کتاب قوى سیاه (The black swan) سه ویژگى دارد: نامنتظر است، پیامدى سنگین دارد، پس از وقوع پیش‌بینى پذیر است (اما پیش از وقوع پیش‌بینى شدنى نیست).

قوی سیاه رویدادی است مثبت یا منفی، که محال پنداشته می‌شود، اما وقوعش پیامدهای عظیمی به دنبال دارد. نسیم نیکولاس طالب (Nassim Nicholas Taleb)، در این کتاب روشنگرانه که نقطه‌ی عطفی در حوزه تفکر مدرن به شمار می‌رود، با نثری شیوا و دلنشین نشان می‌دهد که این رویدادهای قوی سیاه تقریبا همه‌ی مسائل مربوط به دنیای ما را توضیح می‌دهند.

با این حال ما و به ویژه متخصحان نسبت به آن‌ها نابیناییم. همچنین با پرداختن به موضوع شکنندگی و مقاوم بودن در برابر قوهای سیاه، به ما کمک می‌کند، بهتر این رویدادها را بشناسیم و از آن‌ها به نفع خود بهره ببریم.

ایده‌ی اصلی این کتاب نابینایی ما نسبت به تصادفی بودن است، مخصوصاً نابینایی‌مان نسبت به انحراف‌های بزرگ: چرا ما، دانشمند و غیردانشمند، کله‌گنده و معمولی، تمایل داریم به جای اسکناس پول خرد ببینیم؟

چرا علی‌رغم اینکه تأثیرات عظیم رویدادهای مهم احتمالی برای‌مان مثل روز روشن است، مدام بر جزئیات تمرکز می‌کنیم تا بر آن‌ها؟ و در صورت پذیرفتن استدلال من، چرا مطالعه‌ی روزنامه در اصل شناخت تو را از دنیا کم می‌کند نه زیاد؟

بررسی کتاب قوی سیاه

به‌راحتی می‌توان دید که زندگی تأثیر فزاینده‌ی چند شوک مهم است. تعیین نقش قوهای سیاه از جایی که نشسته‌ای چندان سخت نیست. تمرین زیر را انجام بده. به زندگی‌ات نگاه کن. رویدادهای مهم، پیشرفت‌های تکنولوژی و اختراعاتی را که از زمان تولدت در محیط‌‌مان اتفاق افتاده‌اند بشمار و آن‌ها را با چیزی که قبل از ظهور آن‌ها انتظار می‌رفته مقایسه کن. چه تعداد از آن‌ها طبق برنامه پیش آمده‌اند؟

به زندگی شخصی خودت نگاه کن؛ مثلاً به انتخاب شغلت، یا آشنایی با همسرت؛ تبعیدت از سرزمین مادری‌ات؛ خیانت‌هایی که با آن‌ها روبرو شده‌ای؛ توانگر شدن یا تهیدست شدن ناگهانی‌ات. چند بار تا حالا این مسائل طبق برنامه اتفاق افتاده‌اند؟

قوی سیاه کتابی است که یک ایده‌ی پایه‌ای را بیان می‌دارد؛ به هیچ وجه بازیافت و بسته‌بندی مجدد افکار دیگران نیست. یک نوشته‌ی برخاسته از اندیشه است، نه یک گزارش علمی محض.

ترتیب این کتاب از یک منطق ساده پیروی می‌کند؛ از چیزی که می‌توان آن را ادبی نامید شروع می‌شود و به سوی چیزی که می‌توان کاملاً علمی دانست می‌رود. روان‌شناسی عمدتاً در بخش اول و اوایل بخش دوم حضور دارد.

حوزه‌ی کسب‌وکار و تجارت و علوم طبیعی عمدتاً در نیمه‌ی دوم بخش دو و در بخش سوم مورد بررسی قرار می‌گیرند. بخش اول، «اُمبرتو اکو و کتابخانه‌اش که سنخیتی با کتابخانه‌های معمول ندارد»، عمدتاً درباره‌ی این است که ما چطور رویدادهای تاریخی و رویدادهای روزمره را درک می‌کنیم و چه تحریف‌هایی در حین برداشت پیش می‌آید.

بخش دوم، «قبول کن که نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم» درباره‌ی خطاهای ما در برخورد با آینده و محدودیت‌های بیان‌شده‌ی برخی «علوم» است و همچنین درباره‌ی کاری که می‌توانیم درباره‌ی این محدودیت‌ها انجام دهیم. بخش سوم، «آن قوهای خاکستری افراطستان» عمیق‌تر به موضوع رویدادهای افراطی می‌پردازد، توضیح می‌دهد که چطور منحنی توزیع نرمال (آن شیادی عقلانی بزرگ) تولید می‌شود، و ایده‌هایی را که در علوم طبیعی و اجتماعی تحت عنوان «پیچیدگی» جمع شده‌اند، مورد بررسی قرار می‌دهند. بخش چهارم، «پایان»، بسیار کوتاه خواهد بود.

بخشی از کتاب قوی سیاه

ما طوری رفتار می‌کنیم گویی قادریم رویدادهای تاریخی را پیش‌بینی کنیم، و یا حتی بدتر از آن، گویی قادریم مسیر تاریخ را عوض کنیم. مثلاً قیمت‌های نفت را برای سی سال آینده تخمین می‌زنیم، بدون آن‌که بدانیم حتی نمی‌توانیم آن را برای تابستان آینده پیش‌بینی کنیم.

خطاهای فزاینده‌ی پیش‌بینی ما در مورد رویدادهای سیاسی و اقتصادی چنان هولناک است که هر بار که به پیشینه‌ی تجربی بشر نگاه می‌کنم، باید خودم را نیشگون بگیرم تا مطمئن شوم خواب نمی‌بینم. مسئله‌ی حیرت‌آور، بزرگی خطاهای پیش‌بینی ما نیست؛ بلکه فقدان آگاهی ما از عدم‌توانایی‌مان در پیش‌بینی کردن است.

این مسئله موقعی بیش از هر زمان دیگری نگران کننده می‌شود که ما درگیر نزاع‌های مرگبار می‌شویم مانند جنگ‌ها اساساً غیرقابل پیش‌بینی‌اند (و ما این را نمی‌دانیم). به خاطر همین سوءتعبیر در مورد زنجیره‌های علیتیِ بین خط‌مشی‌ها و اقدامات عملی می‌توانیم به لطف جهل‌مان به‌ راحتی موجب پدیدار شدن قوهای سیاه شویم درست مثل بچه‌ای که دارد با آتش ‌بازی می‌کند.

عدم‌توانایی ما در پیش‌بینی کردن در محیط‌های در معرض قوی سیاه، به همراه یک عدم‌ آگاهیِ کلی از این مسئله، به معنای این است که برخی حرفه‌ای‌ها، علی‌رغم اینکه فکر می‌کنند متخصص هستند، در واقعیت امر چنین نیستند.

آن طور که رکوردها و آمار تجربیِ خودشان نشان می‌دهد، این افراد در مورد موضوع مورد نظرشان بیشتر از عوام‌الناس آگاهی ندارند؛ با این حال در قصه‌پردازی کردن درباره‌ی آن و یا بدتر در غرق کردن تو در انبوهی از مدل‌های ریاضی پیچیده، بسیار کار کشته‌تر هستند. همچین احتمال بیشتری دارد که کراوات بزنند.

مشخصات کتاب قوی سیاه

نام کتاب: قوی سیاه (Black Swan)

سال انتشار: 1396

نویسنده: نسیم نیکلاس طالب

مترجم: فرخ بافنده

ناشر: انتشارات پندار تابان

جمع بندی 

کتاب "قوی سیاه" نوشته نسیم نیکلاس طالب، به بررسی رویدادهای نامترقبه و تأثیر آن‌ها بر تاریخ بشریت می‌پردازد. طالب استدلال می‌کند که انسان‌ها تمایل دارند تا توضیحات ساده‌انگارانه‌ای برای رویدادهای بعید ارائه دهند.

او از داستان‌های شخصی و تاریخی گرفته تا نظریات فلسفی را بررسی می‌کند تا نشان دهد چگونه جامعه بشری داستان‌هایی را برای توجیه رویدادهای به ظاهر تصادفی خلق می‌کند.