در دنیای پر از روابط انسانی، همواره بازی‌های روانی به عنوان یک واقعیت بی‌انتها در پس پرده روابط قرار داشته‌اند. این بازی‌ها، ممکن است به نظر ساده و بی‌خطر بیایند، اما اثرات عمیق و گاهی نابخردانه‌ای بر روابط انسانی دارند. با درک و شناخت عمیق‌تر از این بازی‌ها، می‌توان بهتر از پویایی و پیچیدگی روابط انسانی در جوامع مدرن فهمید و برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از آن‌ها، تدابیر لازم را اتخاذ کرد.

معرفی کتاب بازی های روانی مردم اثر علی شمیسا

بازی‌های روانی همانند باتلاق‌هایی هستند که انسان‌ها را در لجن‌زار روابط انسانی فرو می‌برند. از کودکی، همواره روابط بین انسان‌ها برایم سؤال‌برانگیز بوده است؛ چرا انسان‌ها نمی‌توانند با هم به خوبی کنار بیایند؟ شاید پاسخ این باشد که وقتی انسان‌ها در تله احساسی بازی‌ها گرفتار می‌شوند، در همان جا متوقف می‌مانند و عمر خود را تباه می‌سازند. بسیاری از افرادی که در زندان‌ها به سر می‌برند، یا خودشان بازی داده‌اند یا بازی خورده‌اند.

شناخت انواع بازی‌های روانی، می‌تواند ایمنی شما را در زندگی روزمره تضمین کند. بازی‌ها ممکن است در ابتدا ساده و بی‌ضرر به نظر بیایند، اما بسیاری از ما تاوان سنگینی برای این بازی‌ها پرداخته‌ایم. برای شناخت بهتر این بازی‌ها و پیشگیری از گرفتار شدن در تله‌های آن‌ها، مطالعه این کتاب ضروری است.

قسمتی از کتاب:

کودک درون شیطان، بازیگوش و خودنماست. بسیاری از زنان و دختران فرصت‌طلب از این بازی استفاده می‌کنند زیرا نقطه ضعف مردان را می‌دانند. با عشوه‌گری و ناز در حرف زدن و راه رفتن، می‌توانند توجه مردان را جلب کرده و سپس از آن‌ها اخاذی یا امتیاز بگیرند. این رفتارها در زندگی زناشویی بازی محسوب نمی‌شوند، زیرا هدف آن‌ها تخریب یا ضربه زدن نیست؛ اما در محیط‌های اداری و تجاری، این بازی‌ها بارها اتفاق افتاده‌اند.

مفهوم بازی‌های روانی

شاید بپرسید بازی روانی یعنی چه؟ در زندگی ما، بازی‌های مختلفی مانند فوتبال و والیبال وجود دارند، اما در روابط انسانی، مجموعه‌ای از بازی‌های روانشناختی نیز دیده می‌شود که به دو دسته بازی‌های خوب و بد یا به عبارتی، بازی‌های روانی منطقی و غیر منطقی تقسیم می‌شوند. منظور از بازی‌های بد، روابطی است که قصد آن ضربه زدن و فریب دادن دیگران است. در این بازی‌ها، فرد با استفاده از کلام تند و زخم زبان، دیگران را آزار می‌دهد، طوری که حرف‌های او تا سال‌ها در دل طرف مقابل خشم و نفرت ایجاد می‌کند.

گاهی بازی روانی آن‌چنان بین دو نفر شدت می‌گیرد که سرانجام، کارشان به دادگاه و زندان کشیده می‌شود. پایان هر بازی بد و غیر منطقی، ناخوشایند و تلخ است، زیرا احساس فریب خوردگی، شکست و ناکامی به یک یا هر دو نفر دست می‌دهد.

ساختار بازی‌های روانی

در هر بازی بد یا خوب دو پیام و لایه وجود دارد:

1. پیام و لایه اجتماعی: فرد طوری حرف می‌زند یا رفتار می‌کند که از لحاظ اجتماعی مورد قبول و تأیید است.
2. پیام و لایه روانشناختی: ظاهر حرف و عمل زیباست، اما در لایه‌های زیرین آن، اهداف ناخودآگاه و خودآگاه بازی روانی بد، مثل نیرنگ زدن، خیانت کردن، ضربه زدن، توهین کردن و سوءاستفاده کردن وجود دارد.

در بازی‌های روانی بد، انگیزه روانشناختی فرد بسیار مهم است. به‌عنوان مثال، شخصی رابطه‌ای بسیار مؤدبانه با رئیس بانک برقرار می‌کند و برای او هدیه می‌آورد. لایه اجتماعی رفتار او، نشان‌دهنده مهربانی اوست، اما در نهان این رفتار یک پیام روانشناختی نهفته است: «به من یک وام خوب بده، اکنون به تو نیازمندم» (یک انتظار غیرقانونی و یا فراقانونی داشتن).

تعاریف پایه در تحلیل رفتار متقابل

1. مَنِ کودک: منِ احساسات، هیجانات و عواطف ماست.
2. مَنِ بالغ: منِ خردمند و عاقل که وظیفه تحلیل سود و زیان را دارد.
3. مَنِ والد: منِ ارزش‌های اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی، خانوادگی و سنتی ماست.

بازی‌ها از منِ والد سرزنشگر، انتقادگر و تحقیرگر، همچنین از منِ کودک سر به راه یا عصیانگر، لجباز و بهانه‌جو ریشه می‌گیرند و منِ بالغ وارد بازی روانی بد نمی‌شود.

تأثیر بازی‌های روانی

بازی‌ها، تو را از خداوندگاری انسانیت پایین می‌کشند و ذهنت را به صحنه‌ای پر از جنگ و ستیز تبدیل خواهند کرد که بعید است جان سالم به در ببری. بعضی‌ها اصرار در اجرای بازی‌ها دارند، در حالی که در روابط اجتماعی به دنبال همدلی و صمیمیت هستیم، اما به آن نمی‌رسیم، زیرا  به صورت غیر هوشیار اسیر بازی‌های روانی بد شده‌ایم؛ رفتار ما هزار حرف و حدیث دارد.

پیامدهای بازی‌های روانی

هر بازی، خاطره‌ای بد می‌سازد و می‌تواند نطق هر رابطه‌ای را کور کند، اما پایان هر بازی روانی می‌تواند از قتل، دادگاه و مشاجرات پی‌درپی سر در بیاورد. به خودمان فکر کنیم، چند درصد از رفتارهای ما آلوده بازی‌های روانی خفیف و شدید است؟ چه افرادی را سر چشمه برده‌ایم و تشنه برگردانده‌ایم و بعد به خودمان، آفرین هم گفته‌ایم؟

بازی‌های روانی در روابط زناشویی

بسیاری از زوج‌ها بدون آگاهی کافی، در دام بازی‌های روانی گوناگون گرفتار می‌شوند. مرد یا زن، به مرور زمان استاد ناخودآگاه بازی‌ها و نیرنگ‌ها می‌شوند. سال‌های متمادی است حرف و سخن می‌گویند، اما به دروغ و فریب. این بازی‌ها نه تنها رابطه‌ها را تخریب می‌کنند بلکه زندگی‌ها را نابود می‌کنند. بنابراین، برای جلوگیری از این آسیب‌ها، شناخت و آگاهی از بازی‌های روانی بسیار ضروری است.

سخن آخر

با شناخت و آگاهی از بازی‌های روانی، می‌توانیم به عنوان افرادی هوشمند، روابط خود را بهبود بخشیم و از پویایی و زیبایی زندگی انسانی بهره‌مند شویم. آگاهی از نحوه‌ی شناسایی و پیشگیری از بازی‌های روانی، یکی از ابزارهای مهمی است که هر فرد در جامعه باید به آن دست یابد تا زندگی بهتر و سالم‌تری را برای خود و اطرافیانش فراهم آورد.

سوالات متداول

• چرا بازی‌های روانی در روابط انسانی رخ می‌دهند؟

بازی‌های روانی معمولاً به دلایلی مانند کسب قدرت، کنترل، تعادل قدرت، یا مقابله با ناامنی‌های روانی و احساسات نامطمئنی انجام می‌شوند.

• می‌توان از بازی‌های روانی در روابط انسانی پیشگیری کرد؟

از جمله راهکارهای پیشگیری می‌توان به افزایش آگاهی، ارتقاء مهارت‌های ارتباطی، تقویت اعتماد به نفس و تشویق به مذاکره و حل‌وفصل مسائل به شیوه‌ای سازنده اشاره کرد.

• آیا همه بازی‌های روانی منفی هستند؟

خیر، بازی‌های روانی می‌توانند به صورت مثبت هم در روابط انسانی اجرا شوند؛ به عنوان مثال، در قالب بازی‌های کارآمد و همکاری‌ای که به تقویت ارتباطات و تعاملات مثبت کمک می‌کنند.

• آیا بازی‌های روانی فقط در روابط زناشویی رخ می‌دهند؟

بازی‌های روانی ممکن است در هر نوع رابطه انسانی، از روابط خانوادگی گرفته تا روابط کاری، دوستانه و اجتماعی رخ دهند.